Hỏi bạn Khoa trọc

Thiền, gốc tiếng Phạn và Pàli là Bhavana, có nghĩa là “sự luyện tập”. Kinh sách gốc Hán và Hán-Việt dịch khá đúng chữ Bhavana là Tu hay Tu tập, Bhavana dịch sang tiếng Tây Tạng là “tập cho quen dần”. Kinh sách Tây phương lại dịch chữ này là Meditation, có nghĩa là “suy tư”, “trầm tư”, quả thật không sát nghĩa chút nào cả. Kinh sách gốc tiếng Việt và Hán thường nhầm lẫn Bhavana với Dhyana (tiếng Phạn) và Jhana(tiếng Pàli). Dhyana và Jhana có nghĩ là định, nhất tâm, hoặc còn dịch âm là thiền-na…

Do cách dịch không sát nghĩa và lầm lộn với các chữ khác làm cho Thiền, đối với một số người, đôi khi trở thành một thứ gì thật khó hiểu và bí hiểm (?). Một cách vắn tắt, nên hiểu Thiền là sự tu tập, tập luyện. Nhưng tập luyện cái gì? Tập luyện tâm thức. Đó là cách nhìn về bên trong, giúp tìm hiểu bản chất đích thực của tâm thức để điều chế tâm thức, đi xa hơn một chút là nhìn thấy bản thể đích thực của hiện thực để đi đến Giác ngộ.

(…..)

…không một học phái hay một tông phái nào của Phật giáo chủ trương cách thức tu tập làm tê liệt tâm thức, làm cho tâm thức trở nên bất động và vô cảm. Trái lại Phật giáo khuyến khích phát huy một tâm thức tích cực, bén nhạy, trong sáng và cường lực để quán thấy bản chất của hiện thực.

(…..)

Tuy nhiên không phải luyện tập tâm thức bằng cách ngồi và cách đi mới gọi là Thiền; nếu xem Thiền là một phương cách chú tâm cao độ giúp đạt được sự quán thấy siêu nhiên, thì Thiền có thể thực thi bất cứ lúc nào, bất cứ ở đâu và bất cứ đang làm việc gì. Thiền ở dạng thể này giúp duy trì tâm thức trong khoảnh khắc hiện tại, không thả lỏng tâm thức để quay ngược về quá khứ, cũng không phóng nhìn về tương lai. Dù sao tư thế ngồi vẫn là tư thế tốt nhất.

(…..)

Nếu ta tự cho là một người tu tập Phật pháp, nhưng không bao giờ Thiền, có nghĩa là ta đang tu tập bên cạnh, nếu không muốn nói là bên ngoài Phật pháp.